Organizacjom pozarządowym, które postarają się o status OPP, najpóźniej do 30 listopada (włącznie z tym dniem) roku podatkowego (tzn. zarejestrować w sądzie i mieć w KRS wpis o nadaniu statusu OPP), podatnik podatku dochodowego od osób fizycznych będzie mógł przekazać 1% podatku.

Zachęcamy organizacje pozarządowe działające w Mławie o nadanie statusu organizacji pożytku publicznego. Poniżej informacja co to jest status OPP, jakie warunki trzeba spełniać aby się o taki status starać, jak wygląda rejestracja.

Co to jest „organizacja pożytku publicznego” (OPP)?

Organizacja pożytku publicznego to organizacja, która ma – nadany przez Krajowy Rejestr Sądowy – prawny status pożytku publicznego. O uzyskanie tego statusu mają prawo ubiegać się (z pewnymi ograniczeniami): organizacja pozarządowe, czyli stowarzyszenia i fundacje oraz tzw. organizacje kościelne i tzw. spółki non-profit (niedziałające dla zysku), w tym kluby sportowe.

Jakie warunki trzeba spełnić, by móc starać się o status OPP?

Aby uzyskać status pożytku publicznego trzeba:

•     prowadzić działalność (tzw. działalność pożytku publicznego) w określonym ustawowo zakresie (w tzw. sferze pożytku publicznego
•     działalność tę prowadzić nieprzerwanie przez co najmniej 2 lata
•     prowadzić działania skierowane do szerokiego kręgu odbiorców lub grup o trudnej sytuacji materialnej lub życiowej
•     nadwyżkę przychodów nad kosztami przeznaczać na prowadzoną działalność pożytku publicznego
•     w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej – należy zadbać, by miała ona charakter dodatkowy
•     mieć kolegialny organ kontroli lub nadzoru, np. komisję rewizyjną (niezależny od zarządu), którego członkowie spełniają szereg kryteriów, w tym m.in. o niekaralności i braku związków z członkami zarządu)
•     mieć zarząd (organ zarządzający), którego członkowie nie byli karani
•     umieścić w statucie zapisy chroniące majątek organizacji (m.in. zakaz udzielania pożyczek członkom, członkom władz, pracownikom i ich bliskim) oraz zapisy dotyczące zakupów towarów i usług od osób związanych z organizacją.

Status OPP oznacza stan prawny organizacji (stowarzyszenia, fundacji, organizacji kościelnej, spółki non-profit), która:

•     spełnia wszystkie określone wymogi (np. działa już 2 lata i w określonym ustawowo zakresie) oraz
•     uzyskała potwierdzenie tego faktu w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS)

Jak wygląda rejestracja statusu OPP w sądzie?

Organizacja, która chce zostać organizacją pożytku publicznego, składa do sądu (właściwego ze względu na siedzibę) wniosek o nadanie statusu OPP. Wniosek muszą złożyć zarówno organizacje, które po utworzeniu miały obowiązek zarejestrowania się właśnie w KRS, jak i organizacje, które nie miały takiego obowiązku, bo zgodnie z przepisami ich obowiązkiem było wpisanie się do innego rejestru np. do rejestru prowadzonego przez starostwo (np. uczniowski kluby sportowe).

Wniosek o nadanie statusu pożytku składa się z urzędowych formularzy i załączników. Do zgłoszenia rodzaju prowadzonej działalności pożytku publicznego służy przede wszystkim formularz KRS-W-OPP, na którym wpisujemy działania prowadzone przez organizację. Sąd bada, czy wpisane działania mieszczą się w sferze pożytku publicznego i czy znajdują swoje odzwierciedlenie w sprawozdaniu merytorycznym z działalności i innych dokumentach składanych jako załączniki. Sprawdzana jest również zgodność zapisów statutowych z wymaganiami stawianymi organizacji pożytku publicznego przez przepisy.

Jeśli organizacja spełnia wszystkie wymogi ustawy, złożyła odpowiednie i prawidłowo wypełnione formularze oraz dołączyła wymagane załączniki, powinna uzyskać status pożytku. Jeśli natomiast organizacja składająca wniosek nie ma odpowiednich zapisów statutowych, albo popełniła błąd przy wypełnianiu formularzy lub też nie dołączyła odpowiedniego załącznika – sąd wysyła informację o brakach lub błędach.

Jakie formularze są potrzebne do wniosku o statusu OPP? Gdzie je znajdę?

Wniosek o rejestrację statusu OPP składa się z urzędowych formularzy oraz z załączników. Rodzaj składanych formularzy zależy od tego, czy starająca się o status organizacja musiała po swoim utworzeniu zarejestrować się w Krajowym Rejestrze Sądowym, czy nie (np. parafie, uczniowskie kluby sportowe nie muszą rejestrować się w KRS).
Organizacje, które są już zarejestrowane w KRS, składają następujące formularze:

•     KRS-Z20
•     KRS-W-OPP

Organizacje, które nie miały obowiązku rejestracji w KRS, składają następujące formularze:

•     KRS-W21
•     KRS-W-OPP

Formularze dostępne są:

•     w sądzie (w KRS), aby przejść do ich adresów kliknij tutaj: http://bazy.ngo.pl/krajowy-rejestr-sadowy
•     na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości: www.ms.gov.plotwiera się w nowej karcie
•     na stronie internetowej www.poradnik.ngo.plotwiera się w nowej karcie

Nie ma obowiązku używania oryginalnych, barwnych formularzy. Możemy też użyć formularzy, które skserujemy lub wydrukujemy, np. ze strony internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości.

Jakie załączniki/dokumenty musimy dołączyć do formularzy?

Wniosek o status OPP powinien składać się z urzędowych formularzy i załączników. Załącznikami tymi są:

•     oświadczenie członków organu kontroli lub nadzoru o niekaralności oraz nie pozostawania w związku małżeńskim, we wspólnym pożyciu, braku pokrewieństwa, powinowactwa i podległości z tytułu zatrudnienia wobec członków zarządu (zgodnie z treścią art. 20 ust. 1 pkt. 4),
•     oświadczenie członków zarządu o niekaralności (art. 20 ust. 1 pkt. 5),
•     oświadczenie członków zarządu, że cały dochód (nadwyżka przychodów nad kosztami) organizacji jest przekazywany na działalność pożytku publicznego (zgodnie z treścią art. 20 ust. 1 pkt. 3)
•     oświadczenie członków zarządu, że działalność gospodarcza (o ile organizacja ją prowadzi) jest działalnością dodatkową w stosunku do działalności statutowej (art. 20 ust. 1 pkt. 2)
•     dokumenty potwierdzające, że organizacja prowadzi działalność pożytku publicznego nieprzerwanie przez okres co najmniej 2 lat np.: sprawozdanie merytoryczne, finansowe z ostatnich dwóch lat działalności, rekomendacje, artykuły prasowe o organizacji i wszystkie inne dokumenty, które stanowią dowód prowadzenia działalności pożytku publicznego;
•     statut – składamy jedynie wówczas, kiedy organizacja zmieniła zapisy statutowe, dostosowując je do wymogów ustawy;

Co to jest Polska Klasyfikacja Działalności (PKD)? Gdzie znajdę kody PKD?

Polska Klasyfikacja Działalności Gospodarczej zawiera zbiór rodzajów działalności społeczno-gospodarczej występujących w gospodarce narodowej. PKD wprowadzono do stosowania w statystyce, ewidencji, dokumentacji, rachunkowości oraz urzędowych rejestrach i systemach informacyjnych administracji publicznej. Kody PKD służą między innymi klasyfikacji podmiotów gospodarczych dla potrzeb rejestru jednostek gospodarki narodowej (REGON) zgodnie z rodzajem prowadzonej przez nie działalności.
Tabele PKD 2007 wraz z uzasadnieniem wprowadzenia zmian i kluczami powiązań z PKD 2004 znajdują się na na stronie Głównego Urzędu Statystycznego: http://stat.gov.pl/Klasyfikacje/doc/pkd_07/pkd_07.htm

Czy potrzebne są oświadczenia członków organu kontroli (np. o niekaralności) skoro mamy odpowiednie zapisy w statucie?

Tak. Do wniosku o status OPP dołącza się oświadczenia o niekaralności oraz nie pozostawania w związku małżeńskim, we wspólnym pożyciu,  braku pokrewieństwa, powinowactwa i podległości z tytułu zatrudnienia członków organu kontroli wobec członków zarządu, pomimo tego, że takie zapisy znajdują jest w statucie. Zapisy w statucie formułują ogólną zasadę, która będzie dotyczyła wszystkich osób kiedykolwiek wybranych do organu kontroli wewnętrznej. Oświadczenia, składane do sądu są natomiast dowodem na to, że konkretne osoby, które przyjęły funkcje w organie kontroli wewnętrznej organizacji znają tę zasadę i spełniają stawiane im warunki.
Jak powinny wyglądać oświadczenia o niekaralności członków organu nadzoru?
Istnieją oczywiście wzory oświadczeń o niekaralności - można ich szukać w Internecie, w publikacjach zawierających wzory pism. Praktyka pokazuje jednak, że nie jest konieczne uzyskanie zaświadczenia o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego. Wystarczy, że członkowie organu kontroli wewnętrznej złożą samodzielnie pisemne oświadczenia, że nie byli karani za przestępstwa umyśle ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe.

Uwaga
W stowarzyszeniach członkowie komisji rewizyjnej nie mogą w ogóle pobierać wynagrodzenia za pełnienie funkcji w organie kontroli wewnętrznej. Dlatego też ich oświadczenia powinny zawierać informację, że nie pobierają żadnego wynagrodzenia z tytułu pełnienia funkcji w organie kontroli wewnętrznej.

Jako załączniki do wniosku o status OPP należy jeszcze złożyć oświadczenia członków organu kontroli wewnętrznej dotyczące autonomii wobec zarządu i ograniczonego wynagrodzenia za pełnienie funkcji w organie kontrolnym. Powinno wystarczyć, jeśli członkowie organu kontroli, podając swoje dane, takie jak imię, nazwisko, adres zamieszkania, serię i numer dowodu osobistego napiszą, że spełniają wymogi ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie stawiane członkom organu kontroli wewnętrznej w art. 20 ust. 1 pkt. 4 i zacytują ten przepis, oświadczając tym samym że:

•     nie są członkami organu zarządzającego ani pozostają z nimi w związku małżeńskim, we wspólnym pożyciu, w stosunku pokrewieństwa, powinowactwa lub podległości służbowej;
•     mogą otrzymywać z tytułu pełnienia funkcji w takim organie zwrot uzasadnionych kosztów lub wynagrodzenie w wysokości nie wyższej niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw ogłoszone przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za rok poprzedni).

Czy potrzebne są oświadczenia członków zarządu o niekaralności skoro mamy odpowiednie zapisy w statucie?

Wymóg niekaralności członków zarządu organizacji pożytku publicznego jest nową zasadą wprowadzoną przez nowelizację ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Można jednak sądzić, że tak jak w przypadku składania oświadczeń członków organu kontroli przyjmie się praktyka składania takiego dokumentu również przez członków zarządu. Do wniosku o status OPP dołącza się oświadczenia o niekaralności pomimo tego, że takie zapisy znajdują jest w statucie. Zapisy w statucie formułują ogólną zasadę, która będzie dotyczyła wszystkich osób kiedykolwiek wybranych do zarządu. Oświadczenia, składane do sądu są natomiast dowodem na to, że konkretne osoby, które przyjęły funkcje w zarządzie znają tę zasadę i spełniają stawiane im warunki.

Ile kosztuje rejestracja statusu OPP w KRS?

Nowelizacja ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie wprowadziła również zmiany w ustawie o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz w ustawie o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.
Organizacja, które ubiega się o nadaniu statusu organizacji pożytku publicznego nie ponosi związanych z tym opłat sądowych. A jeśli uzyska status, wzmianka o tym nie będzie umieszczana w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. W związku z tym, organizacja składając wniosek o nadanie statusu OPP czy zmianę danych organizacji pożytku publicznego nie ponosi ani opłat sądowych, ani opłat za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (z wyjątkiem spraw związanych z prowadzoną przez nie działalnością gospodarczą).

Czy możemy jednocześnie zgłosić do KRS wniosek o zmianę statutu, powołanie rady fundacji i nadanie statusu OPP?

Fundacja, która nie miała statutowego organu kontroli i zmieniła statut, aby wprowadzić w nim odpowiednie zapisy oraz musiała powołać organ kontroli wewnętrznej, może złożyć do KRS wniosek jednocześnie np. o zmianę statutu, o powołanie nowego organu i o nadanie statusu OPP.

Jak długo trwa rejestracja statusu OPP w KRS? Ile czasu ma KRS na zarejestrowanie statusu?

Nie można jednoznacznie określić czasu, w jakim na pewno nasza zmiana zostanie zarejestrowania.
Na postawie art. 20a ustawy o KRS sąd rejestrowy ma 7 dni na rozpoznanie wniosku co oznacza, że najpóźniej 7 dnia referendarz sądowy bądź sędzia podejmuje decyzję i wydaje postanowienie. Takie postanowienie jest przepisywane na urzędowy formularz, a potem wysyłane listem poleconym (bądź elektronicznie o ile był to wniosek złożony w sposób elektroniczny) na adres stowarzyszenia/fundacji.
Jeżeli wniosek musi być poprawiony lub uzupełniony to powinien zostać rozpoznany w ciągu 7 dni od usunięcia przeszkody przez wnioskodawcę. Jeżeli rozpoznanie wniosku wymaga wysłuchania uczestników postępowania albo przeprowadzenia rozprawy, należy rozpatrzyć go nie później niż w ciągu miesiąca.

Poniżej przedstawiamy informacje co może się dziać na naszym wnioskiem:

•     Zgodnie z art. 19 ust. 3 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym wniosek złożony nie na urzędowym formularzu, złożony na formularzu nieprawidłowo wypełnionym lub nienależycie opłacony jest zwracany, bez wzywania do uzupełnienia braków. Zasadą ogólną jest, że wniosek zwrócony jest traktowany tak jakby w ogóle nie był złożony. Prezes sądu lub sąd stwierdzają tym samym, że wniosek dotknięty jest takimi brakami formalnymi, że nie można go rozpatrzyć merytorycznie. Jeżeli strona opłaciła wniosek, opłata jest zwracana. Dla osób, które po raz pierwszy dokonują rejestracji ustawodawca wprowadził jednak wyjątek. Mianowicie, zgodnie z art. 19 ust. 4 ustawy, w razie zwrócenia wniosku przy pierwszym wpisie do rejestru, może on być ponownie złożony w terminie 7 dni od daty doręczenia zarządzenia o zwrocie. Jeżeli wniosek nie jest dotknięty brakami, wywołuje skutek od daty pierwotnego wniesienia. Zasada ta nie obowiązuje w razie kolejnego zwrotu wniosku. Na zarządzenie o zwrocie wniosku przysługuje zażalenie (zgodnie z art. 394 §1 pkt 1 k.p.c.; art. 19 ust. 3 i 4 ustawy o KRS w przypadku wniosku o wpis wyłącza stosowanie art. 130¹ k.p.c.). W razie braków innych niż wymienione wcześniej uchybienia formalne stosuje się odpowiednio art. 130 k.p.c, co oznacza, że przewodniczący wzywa wnioskodawcę, pod rygorem zwrócenia pisma, do poprawienia lub uzupełnienia go w terminie tygodniowym.

•     Jeżeli wniosek nie został zwrócony z powodu braków formalnych, wówczas sąd rozpoznaje go merytorycznie. Sąd bada, czy dołączone do wniosku dokumenty są zgodne pod względem formy i treści z przepisami prawa. Sąd sprawdza też, czy wskazane we wniosku o wpis do rejestru dane osobowe osób fizycznych są prawdziwe. Bada również prawdziwość danych innych podmiotów: nazwę, numer REGON (chodzi tu oczywiście o podmioty, które ten numer już mają) oraz jeżeli podmiot jest już zarejestrowany w KRS – jego numer KRS. Poza tym sąd bada, czy zgłoszone dane są zgodne z rzeczywistym stanem, jeżeli ma w tym względzie uzasadnione wątpliwości (art. 23 ustawy o KRS).

•     Jeżeli sąd uzna, że wniosek jest zgodny z prawem, a dane w nim podane nie budzą wątpliwości pod względem zgodności z rzeczywistym stanem, wówczas wydaje postanowienie o wpisie podmiotu do Krajowego Rejestru Sądowego. Postanowienie to jest skuteczne i wykonalne z chwilą wydania. Stowarzyszenie/fundacja uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania do KRS. Nie jest konieczne uprawomocnienie się orzeczenia – podmiot jest od razu wpisywany do rejestru. Odpis postanowienia sąd przesyła niezwłocznie wnioskodawcy.

Jak możemy odwołać się od decyzji sędziego, referendarza?

Z Krajowego Rejestru Sądowego dostajemy informację o decyzji podjętej przez referendarza sądowego, np. zostajemy wezwani do zmiany statutu. Jeśli nie zgadzamy się z tą decyzją to możemy zaskarżyć ją do sądu rejonowego. Mamy na to 7 dni od daty otrzymania decyzji (np. przyjęcia listu poleconego). Jeśli wnosimy skargę to orzeczenie referendarza sądowego traci moc. Od skargi na orzeczenie referendarza pobiera się opłatę w wysokości 100 zł.
Sąd rejonowy rozpatruje naszą skargę jako sąd I instancji. Od postanowienia wydanego przez sąd rejonowy (I instancja) przysługuje zażalenie do sądu okręgowego (II instancja). Wnosi się je za pośrednictwem sądu I instancji w terminie tygodniowym od dnia doręczenia postanowienia.
W postępowaniu rejestrowym od postanowień sądu II instancji w sprawie wpisu do rejestru przysługuje również kasacja do Sądu Najwyższego. Kasację wnosi się do sądu, który wydał zaskarżone postanowienie w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem stronie skarżącej (obowiązuje tu przymus adwokacko-radcowski, czyli kasacji nie może wnieść strona).
Szczegółowe zasady wnoszenia środków odwoławczych zawarte są w Kodeksie postępowania cywilnego.

Czy po utracie statusu OPP organizacja może ponownie złożyć wniosek o nadanie statusu OPP?

Tak, może z tym że w przypadku:

•     jeśli organizacja zrezygnowała z posiadania statusu OPP , może złożyć wniosek o ponowne jego nadanie w dowolnym momencie
•     jeśli organizacja utraci status OPP (np. w wyniku kontroli ), może złożyć wniosek o ponowne jego nadanie po dwóch latach od wyrejestrowania tego statusu.

Więcej informacji w Poradniku NGO na stronie pod TYM adresem.